Translate Milfy!

woensdag 23 maart 2016

Batman vs Superman: waar komt de naam Gotham vandaan?

Hoera, we mogen weer naar de bioscoop! Morgen komt namelijk Batman vs Superman uit, en wie wil daar nou niet heen? Qua taal is het een behoorlijke lauwe film, want de namen van de superhelden zijn ongeveer zo'n weinig creatief als ze maar komen (nee, neem dan Deadpool en Negasonic Teenage Warhead!). Bovendien zit er geen verzonnen taal in (echt jongens, dat heb je nodig tegenwoordig! Game of Thrones! Avatar! Star Trek!). We hebben eigenlijk maar één interessant woord. De naam van de stad waar het verhaal zich afspeelt: Gotham. Uw razende reporter Milfje pelt laagje voor laagje de betekenissen van deze naam af. 



Washington Irving
Nu denk je in eerste instantie misschien dat Gotham gewoon een verzonnen naam voor een fictieve stad is. Niets is echter minder waar. Gotham staat symbool voor New York. Nu, ík wist dat al wel. Ik wist echter niet dat de naam Gotham een oude bijnaam was voor New York. Hij schijnt te zijn bedacht door niemand minder dan beroemd schrijver Washington Irving. Die nam in zijn satirische tijdschrift Salmagundi het leven in New York op de hak, en gebruikte op 11 november 1807 voor het eerst de naam 'Gotham' om New York aan te geven. Zo, dat is laagje 1. Maar nu: waarom gebruikte hij deze naam? Trok hij deze uit zijn hoge hoed?

Dat waarom is laagje 2. Het geval wil dat er in de tijd van Irving een bundel Engelse volksverhalen de ronde deed, die afwisselend als The Wise Men of Gotham en The Merie Tales of the Mad Men of Gotam de ronde deed. Het bundeltje bevatte een verzameling bekende en minder bekende volksverhalen (het verhaal over de maan uit het water vissen is bijvoorbeeld ook in Nederland vrij bekend, kijk maar). Het Gotham uit de titel werd hier gebruikt omdat de inwoners van dit echtbestaande plaatsje in Engeland bekend stonden als idioten, als gevolg van een episode met koning John (leuk verhaal, lees maar). Irving wilde dus met deze benaming de inwoners van New York te kakken zetten. Maar wacht! Er is meer!


En dan komen we bij laagje 3: wat betekent Gotham eigenlijk? We zijn nu verzeild geraakt in het vakgebied van de toponomie, oftewel plaatsnaamkunde. Een heerlijk vakgebied, lees maar eens hier over Oegstgeest bijvoorbeeld, en hier over Leiden en Wierum. In het geval van Gotham is de verklaring vrij eenvoudig: got komt van gāt, wat geit betekent (zie de verwantschap), en ham is verwant aan ons heim en heem, en betekent plaats. Een soort geitenhok dus! 

Met dus als grappige conclusie: Batman woont in een Engels geitenhok met een aantal idioten. Wie had dát gedacht? 

5 opmerkingen:

  1. Er zijn ook 2 Gottems in Vlaanderen (Gottem in Oost-Vlaanderen en Gotem in Limburg). Etymologisch zouden die (volgens wiki) niets met geiten te maken hebben.
    https://nl.wikipedia.org/wiki/Gottem
    https://nl.wikipedia.org/wiki/Gotem

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Leuk Jan Baert, die kende ik niet! Dat het etymologisch gezien niet verwant is, is niet per se heel vreemd: klanken veranderen en kunnen samenvallen. En overigens is heem, waar het -em nog een overblijfsel van is, volgens mij wel degelijk verwant!

      Verwijderen
    2. Gottem in Oost-Vlaanderen staat in het Toponymisch Woordenboek van Gysseling (waar alleen plaatsnamen in staan die al voor 1226 in geschreven bronnen opduiken). Volgens hem zou het eerste lid teruggaan op 'gauta-' (d.w.z. Goten-).

      Bovenaan de rechterkolom: http://bouwstoffen.kantl.be/tw/facsimile/?page=417

      (voor de liefhebber hier de bijbehorende zoekmachine: http://bouwstoffen.kantl.be/tw/query/?find=gottem&field=lem )

      Vreemd genoeg splitst het Oud-Nedwerlands Woordenboek dit ene lemma. Onder 'hēm' staat daar Gysselinks Oostvlaamse Gottem zowel in de vormcategorie PN-hēm als in de vormcategorie VN-hēm.

      http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=ONW&id=ID4617&lemmodern=heem,%20Heem

      Verwijderen
  2. Onze taal verandert waar je bij staat!!

    https://geschrapteworteltjes.wordpress.com/

    BeantwoordenVerwijderen